Dược sĩ Ngọc Anh
Những năm gần đây, bệnh u phổi đang ngày càng gia tăng về tỷ lệ mắc và có xu hướng trẻ hóa dần. Triệu chứng u phổi thường dễ gây nhầm lẫn với các bệnh lý hô hấp khác nên nhiều người bỏ qua hoặc tự ý dùng thuốc dẫn đến khi phát hiện thì bệnh đã ở giai đoạn muộn khó điều trị. Vậy cụ thể triệu chứng u phổi là gì và làm sao để phát hiện bệnh sớm nhất?
U phổi là bệnh gì?
Bình thường, phổi cũng như các cơ quan khác của cơ thể, mỗi giây đều có những tế bào non được sinh ra và những tế bào già, tế bào lạ bị chết đi – đây được gọi là quá trình chết tế bào theo chương trình apoptosis. Điều này giúp cơ quan phát triển khỏe mạnh.
Tuy nhiên khi cơ thể tiếp xúc với một số tác nhân ảnh hưởng trực tiếp đến đường hô hấp như khí độc hại, khói thuốc lá, môi trường ô nhiễm,… sẽ làm thay đổi hoạt động sinh lý bình thường của phổi, chương trình chết tế bào bị rối loạn, chỉ có tế bào sinh ra mà không có tế bào chết đi. Sự tăng sinh không kiểm soát này sẽ dẫn đến hình thành khối u phổi.
Nếu khối u phổi phát triển tại chỗ không xâm lấn sang các mô khác thì được gọi là u phổi lành tính. Ngược lại, nếu khối u xâm lấn và di căn sang các mô khác của cơ thể thì được xếp vào u phổi ác tính và khó điều trị hơn.
Tế bào mô phổi phát triển bất thường gây u phổi
Yếu tố nguy cơ làm tăng nguy cơ mắc u phổi
U phổi hình thành do tác động từ nhiều nguyên nhân. Theo kết quả một số nghiên cứu, bệnh có liên quan đến những vấn đề sau đây:
Hút thuốc và nhiễm khói thuốc
Đây là một trong những nguyên nhân chính gây u phổi. Các nghiên cứu cho thấy trong khói lá có chứa khoảng 4.000 hợp chất, trong đó có khoảng 40 hợp chất gây khối u ác tính như nicotin, oxide carbon, benzene, formaldehyde, ammonia, acetone, arsenic, hydrogen cyanide,…
Sau khi hút, khói thuốc xuống tới khí quản, làm giảm hoạt động của lông mao – bộ phận có nhiệm vụ “quét dọn” bụi bẩn hay vi khuẩn xâm nhập. Tình trạng này kéo dài khiến phổi bị tê liệt, không thể tống các chất độc hại ra khỏi cơ thể. Ngoài ra, nhiều hoạt chất trong khói thuốc làm biến đổi tế bào phổi bình thường trở thành các tế bào ác tính, không đảm bảo chức năng.
Hút thuốc là yếu tố nguy cơ gây u phổi
Ô nhiễm không khí
Theo Tổ chức Y tế Thế giới, mỗi năm có khoảng 223.000 ca tử vong vì u ác tính ở phổi do ô nhiễm không khí. Một số loại khí thải như nitrogen oxide hay các bụi có trong khói xe hơi, nhà máy, hỏa hoạn,… là nguyên nhân chính gây ra các bệnh về phổi. Đồng thời, trong không khí có một loại khí gây u phổi mà ít khi được để ý đến, đó là khí radon. Đây là một chất khí phóng xạ tự nhiên ở trong lòng đất. Theo chuyên gia, tiếp xúc thường xuyên với loại khí này ở nồng độ vượt quá mức cho phép sẽ dẫn tới nguy cơ cao mắc u phổi.
Do gen di truyền
Yếu tố di truyền là một trong những nguyên nhân gây u phổi, chiếm khoảng 8% số ca mắc bệnh. Theo chuyên gia, người có quan hệ ruột thịt với người bị u phổi thì nguy cơ mắc bệnh sẽ tăng lên 2,4 lần so với bình thường.
Triệu chứng nhận biết u phổi
Các chuyên gia nhận định rằng u phổi là bệnh lý khó nhận biết sớm ở giai đoạn đầu. Bệnh tiến triển âm thầm, lặng lẽ và chỉ khi trở nặng các triệu chứng mới biểu hiện rõ rệt. Tuy nhiên, khi gặp bất cứ dấu hiệu bất thường nào dưới đây người mắc cũng nên chú ý bởi đó có thể là triệu chứng u phổi:
Ho khan kéo dài, ra máu
Ho là cơ chế tự vệ, sinh lý quan trọng để tống các dị vật ở phần trên của đường hô hấp ra ngoài. Đây cũng có thể là triệu chứng của một số bệnh lý trong cơ thể, bao gồm cả u phổi. Do vậy, nếu cơn ho kéo dài hơn hai tuần, đặc biệt đi kèm với chất nhầy, máu hoặc màu rỉ sét, khàn tiếng, nuốt đau thì rất có thể đây là dấu hiệu của khối u phát triển ở phổi.
Ho kéo dài là dấu hiệu của u phổi
Đau vùng lưng, vai, ngực
Đau vùng lưng, ngực, khu thần kinh liên sườn hay quanh bả vai là dấu hiệu cảnh báo vấn đề bất thường ở phổi mà bạn không nên chủ quan, nhất là khi không rõ nguyên nhân, không liên quan đến một chấn thương nào. Khoảng 50% người bị u phổi có triệu chứng đau vùng ngực hoặc vai ở thời điểm chẩn đoán bệnh, cơn đau có xu hướng tăng lên khi ho và thở.
Thở khò khè, khó thở
Khó thở, thở bị hụt hơi là một trong những dấu hiệu thường gặp của u phổi, có đến 9/10 người mắc bệnh xuất hiện triệu chứng này. Nguyên nhân là do khối u phát triển làm tắc động mạch và nhiễm trùng đường hô hấp. Tình trạng này ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình thông khí ở phổi.
Sút cân nhanh, không rõ nguyên nhân
Có đến 80% người bị u phổi giảm cân nhanh chóng. Nguyên nhân có thể do khối u phổi xuất ở phổi làm gia tăng đột ngột trao đổi chất trong cơ thể. Ngoài ra, người mắc u phổi thường cảm giác chán ăn, ăn không ngon miệng, khiến họ sụt cân nhanh chóng.
